Agésilas (Cornelius)

Agésilas est tragoedia Petri Corneille poetae Francici quinque actibus disposita atque anno 1666 Parisiis (Hôtel de Bourgogne) in scaenam primum edita. Duae praecipuae personae ex historia Graeca antiqua sumptae sunt : Agesilaus rex Spartae fuit inter 400 et 360 a.C.n., Lysander vero (anno 395 a.C.n. mortuus) gloriosissimus dux Lacedaemonius qui maximas victorias bello rettulit. Utriusque res gestas apud Plutarchum^[1] et Xenophontem^[2] legere possumus. Sed res amatoriae et uxoriae quae paene totum nodum huius fabulae efficiunt ab ipso Corneille excogitatae sunt : amor et politica artissime hic inter se implicantur.

De aestimationibus criticis

Spectatoribus septimi decimi saeculi non placuit haec fabula : nam illo tempore gratia et gloria Petri Corneille iam consenuerat ; iuniores poetae ei anteponebantur^[3]. Notissimi sunt crudeles versus Nicolai Boileau :

Après l’Agésilas,

Hélas !

Mais après l’Attila,

Holà !^[4]

Vicesimo demum saeculo nonnulli fautores poetae eam dignam laude iudicaverunt, quos res a Petro Corneille tum novatae delectaverunt. Non enim alexandrinis, ut illo tempore solebat fieri, sed imparibus (modo dodecasyllabis, modo octosyllabis) et alternis versibus haec tragoedia composita est, ut fabulae Iohannis de La Fontaine. Praeterea pudore et magnanimitate personarum mores insignes sunt.

Ut solet in theatro Corneliano, huic tragoediae satis pathetici, tragici parum inest : nam Agesilaus fato suo non premitur sed supra fatum enititur dum puellae amatae renuntiat volens atque Lysandro ignoscit.

Index personarum

Agésilas, rex Spartae
Lysander, dux gloriosus Spartae
Cotys^[5], rex Paphlagoniae
Spitridate^[6], Persicus vir nobilis.
Mandane, soror Spitridatis
Elpinice, filia Lysandri
Aglatide, filia Lysandri
Xénoclès^[7], legatus Agesilai.
Cléon, orator Graecus, Halicarnassensis

Fabula Ephesi agitur.

Notae

↑ Qui et vitam quandam Lysandri et vitam Agesilai composuit atque praecipuus fons Cornelianus fuit.
↑ In Agesilao et Hellenicis.
↑ Bénédicte Louvat-Molozay, "La vieillesse de Corneille face à la critique" in Pratiques de Corneille, Presses universitaires de Rouen et du Havre, 2012: 323-337
↑ Epigrammes, 1701.
↑ De vero rege Paphlagoniae Cotye vel potius Otye, qui per tempus socius Agesilai in bello adversus Pharnabazum satrapam fuit, vide, sis, Xenophontem, Hell. IV,1 et Plutarchum, Ages. XI.
↑ De Spithridate qui, persuasus a Lysandro, ob iniuriam acceptam a Pharnabazo defecit ad Agesilaum, vide, sis, Xenophontem, Hell. IV,1 et Plutarchum, Ages. XI.
↑ De Xenocle vide Diodorum Siculum, Bibliotheca Historica, XIV,80 et Xenophontem, Hell. IV,3,20.

Fontes

Textus Editio 1666 apud Gallica
Lafont-Bompiani, Le Nouveau dictionnaire des oeuvres de tous les temps et de tous les pays, 1994.

Plura legere si cupis

Carine Barbafieri, "Corneille pédagogue : Alexandre le Grand revu et corrigé par Agésilas" in Pratiques de Corneille, Presses universitaires de Rouen et du Havre, 2012: 221-238
Simone Dosmond, "Le vers libre dans l'Agésilas de Corneille et l'Amphitryon de Molière", Cahiers de l'AIEF, 2000ː 79-293.

[1] Qui et vitam quandam Lysandri et vitam Agesilai composuit atque praecipuus fons Cornelianus fuit.

[2] In Agesilao et Hellenicis.

[3] Bénédicte Louvat-Molozay, "La vieillesse de Corneille face à la critique" in Pratiques de Corneille, Presses universitaires de Rouen et du Havre, 2012: 323-337

[4] Epigrammes, 1701.

[5] De vero rege Paphlagoniae Cotye vel potius Otye, qui per tempus socius Agesilai in bello adversus Pharnabazum satrapam fuit, vide, sis, Xenophontem, Hell. IV,1 et Plutarchum, Ages. XI.

[6] De Spithridate qui, persuasus a Lysandro, ob iniuriam acceptam a Pharnabazo defecit ad Agesilaum, vide, sis, Xenophontem, Hell. IV,1 et Plutarchum, Ages. XI.

[7] De Xenocle vide Diodorum Siculum, Bibliotheca Historica, XIV,80 et Xenophontem, Hell. IV,3,20.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]