De arte poëtica (Aristoteles)

De arte poëtica (Graece Περὶ Ποιητικῆς) est parvus Aristotelis tractatus, quo philosophus artem poëticam analytice dispiciebat, tam quod ad mythi structuram, quam quod ad elocutionem pertinet. In parte servata de tragoedia et poësi epica tantum agitur: secundum librum excidisse putatur, qui de comoedia et iambis disserebat^[1]. Certe praeclara est Aristotelica tragoediae finitio tamquam actionis gravis dramatica imitatio (Graece μίμησις), quae per terrorem et misericordiam purgationem (Graece κάθαρσις) apud spectatores efficit^[2]. Item carmen epicum actionis gravis narrativam imitationem esse ad eundem finem idoneam dicebat. Tragoedia et poësis epica homines meliores quam spectatores describunt, comoedia vero et iambi peiores^[3].

De posteritate

Hoc Aristotelis opusculum antiquitus parum divulgatum est. Nec commentarios novimus et testimonia rarissima sunt. Ipse textus difficilis^[4] est nec ad publicationem perpolitus esse videtur, sed lectioni ad Lycei discipulos destinatae propior est, saepe repetitae et interpolatae. Exempli gratia Horatius in Arte poetica sua Aristotelem ignorat^[5]. Nihilominus circa sextum saeculum versio Syriaca facta est hodie deperdita, e qua interpretatio Arabica hodie exstans enata est^[6]. Haec Arabica versio hodie ad genuinum textum restituendum editoribus satis utilis est. Quin etiam doctus vir Averroes commentarium suum texto adposuit^[7]. Rursus renascentiae litterarum tempore fortuna huius libri mira fuitː iam quinto decimo saeculo Georgius Valla eum Latine vertit, deinde editio princeps Graeca anno 1508 apud Aldum Manutium Venetiis in lucem prodiit et sedecimo saeculo commentarii multiplicati sunt Francisci Robortelli^[8], Vincentii Madii^[9], Petri Victorii^[10], Ludovici Castelvetro^[11]... Accessit etiam nova interpretatio Latina curante Alexandro Paccio^[12]. Castelvetro ex opusculo Aristotelico trium (actionis, loci, temporis) unitatum regulam eduxit, quae in aesthetica theatri classici apud Francogallos tanti momenti erat. Sub Aristotelis auctoritate ponebatur, quamquam in eius textu non ita firmiter enuntiata invenitur.

Notae

↑ Hic secundus liber amissus Humberto Eco mythistoriae clarissimae Il nome della rosa argumentum inspiravit. Ipse Aristoteles in Arte rhetorica (1372a necnon 1419b=III.18.7) ad eum alludere videtur
↑ Cap. 6 1449b: Ἔστιν οὖν τραγῳδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι᾽ ἀπαγγελίας, δι᾽ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν.
↑ Cap.2 1448aː ἡ τραγῳδία πρὸς τὴν κωμῳδίαν διέστηκεν· ἡ μὲν γὰρ χείρους ἡ δὲ βελτίους μιμεῖσθαι βούλεται τῶν νῦν.
↑ Jean Festugière, "Sur le texte de la « Poétique » d'Aristote", Revue des Études Grecques, 1954ː 252-258.
↑ Eius praecepta a doctrina Aristotelica non multum aberrant, sed alium auctorem secutus est. Ita Porphyrio scholiastaː Congessit praecepta Neoptolemi Pariani de arte poetica non quidem omnia sed eminentissima.
↑ D. Margoliouth, Analecta orientalia ad Poeticam Aristoteleam, Londinii, 1887
↑ Rhetorica Aristotelis cum fundatissimi artium & theologie doctoris Egidij de Roma luculentissimis commentarijs nunc primum in lucem editis necnon Alpharabij compendiosa declaratione. Addita eiusdem Aristotelis Poetica cum magni Auerroys in eandem summa nouissime recognite. cunctisque erroribus castigate ... Venetiis, 1515.
↑ Francisci Robortelli Utinensis in librum Aristotelis de arte poetica explicationes. Qui ab eodem authore ex manuscriptis libris, multis in locis emendatus fuit, ut jam difficillimus, ac obscurissimus liber à nullo ante declaratus facilè ab omnibus possit intelligi, Florentiae, 1548. Editio Basileensis, 1555 Susanna Villari, 2016
↑ Vincentii Madii Brixiani et Bartholomaei Lombardi Veronensis in Aristotelis librum de poetica communes explanationes: Madii vero in eundem librum propriae annotationes..., Venetiis, 1550.
↑ Petri Victorii commentarii in primum librum Aristotelis De arte poetarum. Positis ante singulas declarationes Graecis vocibus auctoris: iisdemque ad verbum Latine expressis. Accessit rerum & verborum memorabilium index locupletissimus, Florentiae, 1573. Secunda editio. Editio 1560
↑ Poetica d'Aristotele vulgarizzata, et sposta per Lodovico Castelvetro. Riveduta, & ammendata secondo l'originale, & la mente dell'autore, Basileae, 1576. Reeditio volumen I Reeditio volumen II
↑ Aristotelis Poetica, per Alexandrum Paccium, patritium Florentinum, in Latinum conversa, Venetiis, 1536

Editiones et versiones

Aristoteles latinus, XXXIII, De Arte poetica, Guillelmo de Moerbeke interprete, edidit Erse Valgimigli, reviserunt praefatione indicibusque instruxerunt Ætius Franceschini et Laurentius Minio-Paluello, Desclées de Brouwer, 1953 Recensio critica Haec Latina interpretatio tredecimo saeculo facta est.
Collection des universités de Franceː Aristote. Poétique. Texte établi et traduit par Hardy, Les Belles Lettres, 1932 Recensio critica
Roselyne Dupont-Roc et Jean Lallot, La poétique / Aristote ; le texte grec, avec une traduction et des notes de lecture, Seuil, 2011 (prima editio 1980) Recensio critica
Rudolfus Kassel,Aristotelis de arte poetica liber recognovit brevique adnotatione critica instruxit..., Oxonii, E Typographeo Clarendoniano, 1965 Recensio critica Altera recensio critica
Petri Victorii commentarii in primum librum Aristotelis De arte poetarum. Positis ante singulas declarationes Graecis vocibus auctoris: iisdemque ad verbum Latine expressis. Accessit rerum & verborum memorabilium index locupletissimus, Florentiae, 1573. Secunda editio. Editio 1560

Plura legere si cupis

Alain Billault, "La pensée de la forme dans la Poétique d’Aristote", Bulletin de l'Association Guillaume Budé, 2015ː 128-142
Gerald Frank Else, Aristotle's Poetics : the argument, Cantabrigiae, 1957 Nonnullae paginae apud Guglum librorum Recensio critica
- Plato and Aristotle on poetry, University of North Carolina press, 1986
Stephen Halliwell, Aristotle's poetics, Duckworth, 1986 Recensio critica
E. Lobel, The greek manuscripts of Aristotle's Poetics, Oxonii, 1933
William Marx, "La véritable catharsis aristotélicienneː Pour une lecture philologique et physiologique de la Poétique", Poétique 2011, 131-154
Daniel de Montmollin, La poétique d'Aristote : texte primitif et additions ultérieures, Novicastri, 1951 Recensio critica Altera recensio critica
Alexandre Ničev, "À propos de la Poétique d'Aristote", Revue des Études Grecques, 1986ː 153-160
Pierre Sauvanet, "Imitation et figuration dans la Poétique d’Aristote" in Art et philosophieː ENS Editions, 1998ː 45-56
Gregory Michael Sifakis, Aristotle on the function of tragic poetry. Literary theory and criticism. Heraclei: Crete University Press, 2001 Recensio critica Nonnullae paginae apud Guglum librorum
Pierre Somville, Essai sur la Poétique d'Aristote, Lutetiae, Vrin, 1975 Recensio critica
Claudio William Veloso, Pourquoi la “Poétique” d’Aristote ? Diagogè, Lutetiae, Vrin, 2018 Recensio critica
- "Ce dont Aristote parle et ce dont Aristote ne parle pas dans la Poétique, d’après Diego Lanza" in Diego Lanza, lecteur des oeuvres de l'antiquité, Villeneuve-d'Ascq, Presses universitaires du septentrion, 2018ː 85-108
André Wartelle, Lexique de la "Poétique" d'Aristote, Les Belles Lettres, 1985 Recensio critica Altera recensio critica
Mary-Anne Zagdoun, "Bonheur et fortune dans la Poétique d'Aristote", Revue des Études Grecques, 2007ː 281-288

Nexus externi

[1] Hic secundus liber amissus Humberto Eco mythistoriae clarissimae Il nome della rosa argumentum inspiravit. Ipse Aristoteles in Arte rhetorica (1372a necnon 1419b=III.18.7) ad eum alludere videtur

[2] Cap. 6 1449b: Ἔστιν οὖν τραγῳδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι᾽ ἀπαγγελίας, δι᾽ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν.

[3] Cap.2 1448aː ἡ τραγῳδία πρὸς τὴν κωμῳδίαν διέστηκεν· ἡ μὲν γὰρ χείρους ἡ δὲ βελτίους μιμεῖσθαι βούλεται τῶν νῦν.

[4] Jean Festugière, "Sur le texte de la « Poétique » d'Aristote", Revue des Études Grecques, 1954ː 252-258.

[5] Eius praecepta a doctrina Aristotelica non multum aberrant, sed alium auctorem secutus est. Ita Porphyrio scholiastaː Congessit praecepta Neoptolemi Pariani de arte poetica non quidem omnia sed eminentissima.

[6] D. Margoliouth, Analecta orientalia ad Poeticam Aristoteleam, Londinii, 1887

[7] Rhetorica Aristotelis cum fundatissimi artium & theologie doctoris Egidij de Roma luculentissimis commentarijs nunc primum in lucem editis necnon Alpharabij compendiosa declaratione. Addita eiusdem Aristotelis Poetica cum magni Auerroys in eandem summa nouissime recognite. cunctisque erroribus castigate ... Venetiis, 1515.

[8] Francisci Robortelli Utinensis in librum Aristotelis de arte poetica explicationes. Qui ab eodem authore ex manuscriptis libris, multis in locis emendatus fuit, ut jam difficillimus, ac obscurissimus liber à nullo ante declaratus facilè ab omnibus possit intelligi, Florentiae, 1548. Editio Basileensis, 1555 Susanna Villari, 2016

[9] Vincentii Madii Brixiani et Bartholomaei Lombardi Veronensis in Aristotelis librum de poetica communes explanationes: Madii vero in eundem librum propriae annotationes..., Venetiis, 1550.

[10] Petri Victorii commentarii in primum librum Aristotelis De arte poetarum. Positis ante singulas declarationes Graecis vocibus auctoris: iisdemque ad verbum Latine expressis. Accessit rerum & verborum memorabilium index locupletissimus, Florentiae, 1573. Secunda editio. Editio 1560

[11] Poetica d'Aristotele vulgarizzata, et sposta per Lodovico Castelvetro. Riveduta, & ammendata secondo l'originale, & la mente dell'autore, Basileae, 1576. Reeditio volumen I Reeditio volumen II

[12] Aristotelis Poetica, per Alexandrum Paccium, patritium Florentinum, in Latinum conversa, Venetiis, 1536

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]