Nomina Slovena
Nomina Slovena (Slovene: samostalniki) et pronomina et adiectiva per sex casus et tres numeros flectuntur.
Notanda
[recensere | fontem recensere]Casus
[recensere | fontem recensere]Casus linguae Slovenae sunt magna parta similes casibus Latinis. Non habent vocativum, ablativum, sed habent locativum et instrumentalem. Ut legas de usu casuum, vide hoc.
- nominativus imenovalnik
- genitivus rodilnik
- dativus dajalnik
- accusativus tožilnik
- locativus mestnik
- instrumentalis orodnik
In Slovenia, saepe etiam casus nominibus Latinis appellant, saepius numeris ordinalibus, sicut super in elenco scripti.
Numerus
[recensere | fontem recensere]Sunt tres rationes numerandi in lingua Slovena, sicut in lingua Graeca antiqua, et aliis linguis Indoeuropaeis antiquis. Hodie huius familiae nisi Sorabicae, Slovena est sola lingua qua locutores numerant singulariter, multipliciter, et dupliciter.
- singularis edninski
- dualis dvojni
- pluralis množinski
Genus
[recensere | fontem recensere]Sicut in lingua Latina, nomina possunt esse trium generum.
- masculinum
- femininum
- neutrum
Mutationes phonologicae et morphologicae
[recensere | fontem recensere]In declinatione nonnullorum nominum, mutationes quaedam solitae facile praedici possunt:
- vocalis addita: In ultima syllaba multorum nominum et adiectivorum inter duas consonantes, -e-, quae pronuntiatur -schwa- vel -ə-, saepe addenda est.
Solet hoc in nominativo singulari verborum masculini generis. E.g. zajec (lepus) nom., sed zajca gen., zajcu dat., etc.
In genitivo plurali et duali femini neutriusque generis, terminatio casus est -∅. Sed si terminatio cadit post duas consonantes, vocalis quaedam inter consonantes nonnumquam necesse advenit. E.g.
- Preglas: Nomina quorum radices terminant in -c, č, ž, š, vel j non patiuntur -o- subsequentem, in vocalem in -e- mutant. E.g. rak (cancer) nom./rakom inst. et pož (cochlea) nom./požem inst.
Declinationes
[recensere | fontem recensere]Omnia genera habent suas proprias declinationes.
Declinatio feminorum nominum
[recensere | fontem recensere]Sunt quattuor declinationes femininae, quarum sunt quae nomina in -a vel -ev terminant, in consonantes, verba indeclinabilia, adiectivalia, et irregularia.
-a et -ev
[recensere | fontem recensere]In hac declinatione sunt verba quae terminant in -a. Sicut in lingua Latine, fere omnia verba quae terminant in -a sunt femininae, sed sunt nonnulla nomina excepta, sicut kolega (collega), vel sluga (famulus).
Etiam sunt nomina quae terminant in -ev et sunt dissimilia tantum in nominativo, accusativo, et instrumentali singulari.
In tabulis šola (schola) monstratur in omnibus casibus numerisque, et spregatev (coniugatio) in singulari numero.
| numerus | ||||
| casus | singularis | dualis | pluralis | |
|---|---|---|---|---|
| nominativus (1) | šóla | šóli | šóle | |
| genitivus (2) | šóle | šól | šól | |
| dativus (3) | šóli | šólama | šólam | |
| accusativus (4) | šólo | šóli | šóle | |
| locativus (5) (pri/o) | šóli | šólah | šólah | |
| instrumentalis (6) (z) | šólo | šólama | šólami | |
| casus | |
|---|---|
| nominativus (1) | spregátev |
| genitivus (2) | spregátve |
| dativus (3) | spregátvi |
| accusativus (4) | spregátev |
| locativus (5) (pri) | spregátvi |
| instrumentalis (6) (s/z) | spregátvijo |
Consonantes
[recensere | fontem recensere]Sunt duo exempla hac in declinatione.
| numerus | ||||
| casus | singularis | dualis | pluralis | |
|---|---|---|---|---|
| nominativus (1) | obsédenost | obsédenosti | obsédenosti | |
| genitivus (2) | obsédenosti | obsédenosti | obsédenosti | |
| dativus (3) | obsédenosti | obsédenostma* | obsédenostim | |
| accusativus (4) | obsédenost | obsédenosti | obsédenosti | |
| locativus (5) (pri/o) | obsédenosti | obsédenostih | obsédenostih | |
| instrumentalis (6) (z) | obsédenostjo | obsédenostma* | obsédenostmi | |
| numerus | ||||
| case | singularis | dualis | pluralis | |
|---|---|---|---|---|
| nominativus (1) | pomóč | pomočí | pomočí | |
| genitivus (2) | pomočí | pomočí | pomočí | |
| dativus (3) | pomóči | pomočéma | pomočém | |
| accusativus (4) | pomóč | pomočí | pomočí | |
| locativus (5) (pri/o) | pomóči | pomočéh | pomočéh | |
| instrumentalis (6) (z) | pomočjó | pomočéma | pomočmí | |
Indeclinabilia
[recensere | fontem recensere]Scilicet, hac in declinatione omnes formae eaedem sunt. babi (avia) monstratur.
| numerus | ||||
| case | singularis | dualis | pluralis | |
|---|---|---|---|---|
| nominativus (1) | bábi | bábi | bábi | |
| genitivus (2) | bábi | bábi | bábi | |
| dativus (3) | bábi | bábi | bábi | |
| accusativus (4) | bábi | bábi | bábi | |
| locativus (5) (pri/o) | bábi | bábi | bábi | |
| instrumentalis (6) (z) | bábi | bábi | bábi | |
Adiectivalia
[recensere | fontem recensere]In hac declinatione, nomina substantiva (posamostaljeni pridevnik) declinantur sicut adiectiva feminina.
Irregularia
[recensere | fontem recensere]Duo verba mati (mater), hči (filia) irregulariter declinantur in numero singulari. Sicut -a declinantur in duali pluralique.
| casus | mati | hči |
|---|---|---|
| nominativus (1) | máti | hčí |
| genitivus (2) | mátere | hčére |
| dativus (3) | máteri | hčéri |
| accusativus (4) | máter | hčér |
| locativus (5) (pri) | máteri | hčéri |
| instrumentalis (6) (s/z) | máterjo | hčérjo |
Verbum gospa (domina) est omnino insolitum.
| casus | singularis | dualis | pluralis |
|---|---|---|---|
| nominativus (1) | gospá | gospé | gospé |
| genitivus (2) | gospé | gospá | gospá |
| dativus (3) | gospé | gospéma | gospém |
| accusativus (4) | gospó | gospé | gospé |
| locativus (5) (pri) | gospé | gospéh | gospéh |
| instrumentalis (6) (z) | gospó | gospéma | gospémi |
Declinatio masculinorum nominum
[recensere | fontem recensere]Regularia
[recensere | fontem recensere]Nomina masculina magna parte uniun declinationis. Sunt autem multae variationes. Ecce in tabula gozd (silva):
| casus | singularis | dualis | pluralis |
|---|---|---|---|
| nominativus (1) | gózd | gózda | gózdi |
| genitivus (2) | gózda | gózdov | gózdov |
| dativus (3) | gózdu | gózdoma | gózdom |
| accusativus (4) | gózd | gózda | gózde |
| locativus (5) (pri) | gózdu | gózdih | gózdih |
| instrumentalis (6) (z) | gózdom | gózdoma | gózdi |
Nomina animata, nomina viventium, habent -a in accusativo singulari. Subter in tabular vide konj (equus).
| casus | |
|---|---|
| nominativus (1) | kónj |
| genitivus (2) | kónja |
| dativus (3) | kónju |
| accusativus (4) | kónja |
| locativus (5) (pri) | kónju |
| instrumentalis (6) (z) | kónjom |
Nonnulla nomina habent genitivam terminationem in -ú. In tabula, led (glacies) monstratur.
| casus | |
|---|---|
| nominativus (1) | léd |
| genitivus (2) | léda |
| dativus (3) | ledú |
| accusativus (4) | léda |
| locativus (5) (pri) | lédu |
| instrumentalis (6) (z) | lédom |
Irregularia
[recensere | fontem recensere]Sunt nonnulla nomina masculina quae omnino irregulariter declinantur.
Ecce dan (dies):
| numerus | ||||
| casus | singularis | dualis | pluralis | |
|---|---|---|---|---|
| nominativus (1) | dán | dnéva/dní | dnévi | |
| genitivus (2) | dnéva/dné | dnévov/dní | dní/dnévov | |
| dativus (3) | dnévu | dnévoma/dnéma | dnévom/dném | |
| accusativus (4) | dán | dnéva/dní | dnéve/dní | |
| locativus (5) (pri/o) | dnévu | dnévih/dnéh | dnévih/dnéh | |
| instrumentalis (6) (z) | dnévom/dném | dnévoma/dnéma | dnévi/dnémi | |
Declinatio neutrium nominum
[recensere | fontem recensere]Tantum est una declinatio neutrius generis.
Regularia
[recensere | fontem recensere]Ecce jabolko (malum)
| numerus | ||||
| casus | singularis | dualis | pluralis | |
|---|---|---|---|---|
| Nominativus (1) | jábolko | jábolki | jábolka | |
| Genitivus (2) | jábolka | jábolk | jábolk | |
| Dativus (3) | jábolku | jábolkoma | jábolkom | |
| Accusativus (4) | jábolko | jábolki | jábolka | |
| Locativus (5) (pri/o) | jábolku | jábolkih | jábolkih | |
| Instrumentalis (6) (z) | jábolkom | jábolkoma | jábolki | |
Ecce vesolje (universum)
| numerus | ||||
| casus | singularis | dualis | pluralis | |
|---|---|---|---|---|
| Nominativus (1) | veslóje | veslóji | veslója | |
| Genitivus (2) | veslója | veslój | veslój | |
| Dativus (3) | veslóju | veslójema | veslójem | |
| Accusativus (4) | veslóje | veslóji | veslója | |
| Locativus (5) (pri/o) | veslóju | veslójih | veslójih | |
| Instrumentalis (6) (z) | veslójem | veslójema | veslóji | |
Irregularia
[recensere | fontem recensere]| casus | tlá | dŕva |
|---|---|---|
| nominativus (1) | tlá | dŕva |
| genitivus (2) | tál | dŕv |
| dativus (3) | tlóm | dŕvom |
| accusativus (4) | tlá | dŕva |
| locativus (5) (pri) | tléh | dŕvih |
| instrumentalis (6) (s/z) | tlémi | dŕvi |