Vallis proglacialis
Vallis proglacialis[1] (Theodisce Urstromtal, Polonice pradolina) est forma superficiei Telluris, praesertim in Europa media inventa.
Ultima aetate glaciali, scilicet abhinc annorum circiter viginti milia, maximum glaciarium totam Scandinaviam tegens usque ad Poloniam et Germaniam septentrionalem extendebatur. Ideo flumina, e montibus et altis Europae mediae planitiebus septentrionem versus fluentia, locum aquis suis propter viam ob molem glaciei obstructam amplius non invenientia, aquis insuper e glaciariis liquescentibus aucta, occidentem versus fluere coeperunt, valles maximas efformantia, ubi hodie, glaciebus ex his regionibus ablatis fluminibusque magnis iterum septentrionem versus fluentibus, nonnisi parva flumina inveniuntur.[2] Quae valles maximae fluminum hodie minorum proglaciales dicuntur, earumque situs inveniuntur ad meridiem locorum, ubi glaciarium septentrionem versus recedens per tempus magis protractum stetit, iugorum scicilet morenarum terminalium.[3] Vallis proglacialis non confundenda est cum valle a glaciario sculpta.
Inter valles proglaciales notae sunt praesertim tres maximae, quae ultima aetate glaciali (sic dicto Weichselio[4]) apparuerunt. Nomina earum (a septentrione meridiem versus enumeratarum) ab urbibus in extremitatibus earum sitis originem ducunt: Thorunensis-Eberswaldensis, Varsoviensis-Berolinensis et Glogoviensis-Baruthensis. Per quas Vistula et Viadrus, nunc in Mare Balticum sese exonerantes, in Mare Germanicum tamquam accolae fluvii Albis fluminis influebant.[5] Paenultima autem aetate glaciali, scilicet abhinc annorum circiter centum quinquaginta milia, Vistula per vallem marginalem a fluminibus Polonice Wieprz et Krzna appellatam, orientem versus fluebat tamquam Pripetii fluminis accola; aquae ergo eius in Pontum Euxinum sese exonerabant.[6]
Notae[recensere | fontem recensere]
- ↑ Nomen Latinum huius formae, cum nusquam inveniri potuit, a Wikipediano hoc loco creatum est iuxta vocabulum Italianum valle proglaciale [vide hic vel hic]. Confer etiam Francogallice: vallée proglaciaire.
- ↑ Bridges, E. M. (1990) World Geomorphology. Cambridge University Press. ISBN 0-521-28965-3 [Vide definitionem p. 197].
- ↑ Marks, L. (2002) Last Glacial Maximum in Poland. Quaternary Science Reviews, 21 (2): 103–110.
- ↑ In lingua Theodisca, ubi nomina Latina unitatum stratigraphicarum (ut puta Silurium) usurpantur, 'Weichselium' haud raro inveniri potest, exempli gratia: Heine, K. & Siebertz, H. (1980) Abriß der paläogeographischen Entwicklung des unteren Niederrheingebietes. Arbeiten zur rheinischen Landeskunde, 46: 1-13.
- ↑ Zöller, L. (2017) Die physische Geographie Deutschlands, Darmstadtii: WBG (Wissenschaftliche Buchgesellschaft). ISBN 978-3-534-74279-0.
- ↑ Marks, L. (2004) Pleistocene glacial limits in Poland. Developments in Quaternary Sciences, 2 (1): 295-300.