Lingua Neolatina

Suadetur ut haec commentatio ad "Lingua Latina moderna" moveatur. Sententiam tuam, quaesumus, profer in pagina disputationis📨. English language English It is proposed to move this page to Lingua Latina moderna. Please give your opinion on the talk page. Deutsch Deutsch Es wurde vorgeschlagen, diese Seite nach Lingua Latina moderna zu verschieben. Um Stellungnahme auf der Diskussionsseite wird gebeten. Esperanto Esperanto Rekomendatas la movo de tiu ĉi paĝo al Lingua Latina moderna. Vi estas petata komenti prie en la diskutejo. Haec formula ({{Movenda}}) plus quam 30 dies in pagina mansit.

Lingua Neolatina seu lingua Latina moderna vocatur renascentia litterarum Latinarum in academicis et scientificis operibus ab anno 1500 adhibita. Terminorum scientificorum et technicorum copia, sicut taxonomia zoologica et botanica et vocabularium scientificum internationale longe lateque haurit ex vocabulario Neolatino, saepe vocabula classica et neoclassica composita. Lingua Neolatina creationem neologismorum in se comprehendit. Quam Latinitatem a motu Latinitatis vivae quoad gravitatem generatim discernunt.

Notio

Incunabula secundum linguas

Litterae Oliverii Cromwell, Protectoris Reipublicae Anglicae ad regem Galliae

Opus Leonhardi Eulerii mathematicum

Articuli diaetales Regni Hungariae

Scientia attributum Neolatinus, -a, -um adhibet, ut illa Latini sermonis condicio et status describeretur, quae in Italia aetate renatarum litterarum et artium se evolvebat studio erga culturam classicam saeculis 14 et 15.

Terminus Neolatinus 3 porro describit quempiam Latini sermonis quocunque scopo usum, sit scientificus an litterarius, sit tempore renascentiae aut postea ortus. Aetas accurate determinari nequit. Praeterea, diffusio institutionis saecularis, normarum humanisticarum receptio, Latinorumque textuum per typographiam diffusio terminum novi aevi scientiae saeculo 15 denotavit. Finem aetatis exquisite terminare nequimus, at statuendum est, linguam Latinam ut universale cogitationum communicandarum instrumentum progrediente tempore rarius adhibuerunt. Dissoluto Sacro Romano Imperio, convocatoque Congressu Vindobonensi lingua Francogallica munus locumque linguae Latinae suscepit in relationibus diplomaticis. Ad annum 1900 praecipue in vocabulario internationali et taxonomia valere mansit. Notio annis 1890 percrebrescit inter linguistas scientistasque.

Lingua Latina, saltem eius usus initio, erat lingua internationalis in Europa catholica et protestanti, et in coloniis Europaearum potestatum. Mare Internum meridionaliter hanc aream terminavit; ad Orientem fines fuerunt Fennia, Balticum, Polonia et Imperium Austriacum.

Russia saeculo 17 linguae Latinae institutionem introduxit. Verumtamen lingua Latina in Europa orthodoxa momentum magnum non habuit eo quod potius linguae Slavonicae antiquae et Graecae eorum cultura propiores erant. Ut haec omittam, Michael Lomonosov quaedam sua opera Latine exaravit, Leonhardus Eulerus, sodalis Academiae Scientiarum Petropolitanae, magnam operum suorum partem Latine in lucem edidit.

Quamquam lingua Latina et Neolatina mortua esse dicitur, magna vocabularii eius pars in linguam Anglicam et numerosas linguas Germanicas recipiebatur. Ut tantum de lingua Anglica loquamur, sexaginta centesimae vocabularii Anglici reduci potest ad linguam Latinam, proinde permulti, qui Anglice tamquam lingua materna loquuntur, facile agnoscunt vocabula Neolatini originis, quia verba cognata saepissime usu veniunt.

Litterae

• 1511. Stultitiae Laus, Erasmus.
• 1516. Utopia Thomas Morus
• 1525 -1538. Hispaniola et Eremitae, Ioannes Maldonatus^(es).
• 1546. Sintra, Aloysia Sygaea Toletana.
• 1602. Cenodoxus, Iacobus Bidermann.
• 1608. Parthenica Elisabetha Ioanna Westonia.
• 1621. Argenis [1], Ioannes Barclaius.
• 1626–1652. Poemata , Ioannes Miltonus.
• 1634. Somnium, Iohannes Keplerus.
• 1741. Nicolai Klimii iter subterraneum [2] [3], Ludovicus Holbergius.
• 1761. Slawkenbergii Fabella, Laurentius Sterne (in Tristram Shandy).

Opera scientifica

Si plus cognoscere vis, vide etiam Index operum Neolatinorum.

• 1543. De revolutionibus orbium coelestium, Nicolaus Copernicus
• 1545. Ars Magna, Hieronymus Cardanus
• 1551–58 és 1587. Historia animalium, Conradus Gesnerus.
• 1600. De Magnete, Magneticisque Corporibus et de Magno Magnete Tellure, Gulielmus Gilbert.
• 1609. Astronomia nova, Ioannes Keplerus.
• 1610. Sidereus Nuncius, Galilaeus Galilaei.
• 1620. Novum Organum, Franciscus Bacon.[4]
• 1628. Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguinis in Animalibus Gulielmus Harveus. [5]
• 1656. De Saturni Luna Observatio Nova – Christianus Hugenius
• 1659. Systema Saturnium Christianus Hugenius.
• 1673. Horologium Oscillatorium, Christianus Hugenius.
• 1687. Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica, Isaacus Newton. [6]
• 1703. Hortus Malabaricus, Henricus van Rheede^(nl). [7] [8]
• ̈1732. Elementa matheseos universae, Christianus Wolffius
• 1735. Systema Naturae, Carolus Linnaeus. [9] [10]
• 1737. Mechanica sive motus scientia analytice exposita, Leonhardus Euler.
• 1738. Hydrodynamica, sive de viribus et motibus fluidorum commentarii, Daniel Bernoulli.
• 1747. Antilucretius, Melchior Poliniacus
• 1748. Introductio in analysin infinitorum, Leonhardus Euler.
• 1753. Species Plantarum, Carolus Linnaeus.
• 1753. Problema physicum de tubo nyctoptico, Michael Lomonosov
• 1758. Systema Naturae, (10. kiadás), Carolus Linnaeus.
• 1770. Demonstratio, idioma Ungarorum et Lapponum idem esse, Ioannes Sajnovics^(hu)
• 1781. Dissertatio physica de iride et halone, Ignatius Martinovics^(hu).
• 1791. De viribus electricitatis in motu musculari, Aloisius Galvanus.
• 1797. Compendium hydrotechnicum, Franciscus Rausch^(hu)
• 1799. Affinitas linguae hungaricae cum linguis Fennicae originis, Samuel Gyarmathi^(hu)
• 1800. Nova analysis aquarum Medeviensium, Ioannes Iacobus Berzelius^(sv)
• 1801. Disquisitiones Arithmeticae, Carolus Fridericus Gauss.
• 1802. De electricitatis galvanicæ apparatu cel. Volta excitæ in corpora organica effectu, Ioannes Iacobus Berzelius^(sv)
• 1810. Prodromus Florae Novae Hollandiae et Insulae Van Diemen, Robertus Brown^(en). [11]
• 1820. Experimenta circa effectum conflictus electrici in acum magneticam, Ioannes Christianus Ørsted
• 1830. Fundamenta nova theoriae functionum ellipticarum, Carolus Gustavus Iacobus Jacobi.
• 1831. Appendix, Ioannes Bolyai^(hu)
• 1831. Introductio in oeconomiam politicam alias nationalem, Ioannes Henfner^(hu)
• 1832. Tentamen, Wolfgangus Bolyai^(hu)
• 1840. Flora Brasiliensis, Carolus Fridericus Philippus de Martius. [12]
• 1850. De affixis personalibus linguarum altaicarum dissertatio, Matthias Castrén
• 1864. Philosophia zoologica, Ioannes van der Hoeven^(nl).
• 1889. Arithmetices principia, nova methodo exposita, Iosephus Peano
• 1948. Compendium psychologiae experimentalis, Iosephus Fröbes^(de)
• 1967. Nova Methodus Adhibendi Approximationem Molecularium Orbitalium ad Plures Iuxtapositas Unitates, Michele Suard & Gaston Berther,

Opera cetera

• 1503. Mundus Novus, Americus Vespucci
• 1511–1516. De orbe novo decades, Petrus Martyr ab Angleria.
• 1514. De Asse et Partibus, Gulielmus Budaeus.
• 1524. De motu Hispaniæ, Ioannes Maldonatus^(es).
• 1524. De libero arbitrio diatribe seu collatio, Erasmus Roterodamus
• 1525. De servo arbitrio, Martinus Lutherus
• 1525. De subventione pauperum sive de humanis necessitatibus libri duo, Ioannes Ludovicus Vives.
• 1530. Syphilis, sive, De Morbo Gallico, Hieronymus Fracastorius
• 1531. De disciplinis libri XX, Ioannes Ludovicus Vives.
• 1536. Institutio Christianae religionis, Ioannes Calvinus
• 1552. Colloquium de aulica et privata vivendi ratione, Aloysia Sygaea Toletana.
• 1554. De naturæ philosophia seu de Platonis et Aristotelis consensione libri quinque, Sebastianus Foxius Morzillus.
• 1568. Hungaria et Athila, Nicolaus Olahus
• 1582. Rerum Scoticarum Historia, Georgius Buchananus ([13])
• 1587. Minerva sive de causis linguæ Latinæ, Franciscus Sanctius Brocensis.
• 1588. Expeditio Francisci Draki equitis Angli in Indias Occidentales anno MDLXXXV, Gualterus Brugensis^(en)
• 1589. De natura Novi Orbis libri duo et de promulgatione euangelii apud barbaros sive de procuranda Indorum salute, Iosephus de Acosta.
• 1597. Disputationes metaphysicæ, Franciscus Suárez.
• 1599. De rege et regis institutione, Ioannes Mariana^(es).
• 1604–1608. Historia sui temporis, Iacobus Augustus Thuanus. [14]
• 1611. Confutatio Alcorani, Stephanus Arator^(hu)
• 1612. De legibus, Franciscus Suárez.
• 1615. De Christiana expeditione apud Sinas, Matthaeus Ricci et Nicolaus Trigautius^(fr).
• 1615. Diatribe theologica de visibili Christi in terris ecclesia, Petrus Pázmány^(hu)
• 1620. Resultatio plagarum castigatoris autorem Machiavellizationis, Petrus Alvinczi^(hu)
• 1625. De jure belli ac pacis, Hugo Grotius.
• 1639. Regni Chinensis descriptio, Nicolaus Trigautius^(fr)
• 1641. Meditationes de prima philosophia, Renatus Cartesius.
• 1642–1658. Elementa Philosophica, Thomas Hobbes.
• 1649. Descriptio Regni Iaponiae, Bernhardus Varenius^(de)
• 1652–1654. Œdipus Ægyptiacus, Athanasius Kircher.
• 1655. Novus Atlas Sinensis, Martinus Martini.
• 1656. Flora Sinensis , Michael Boym.
• 1657. Orbis Sensualium Pictus, Comenius. (Anglice et Latine, 1777; Latine)
• 1657. Didactica Magna, Comenius
• 1670. Tractatus Theologico-Politicus, Baruch Spinoza.
• 1677. Ethica, ordine geometrico demonstrata, Baruch Spinoza.
• 1684. Meditationes de cognitione, veritate et ideis, Godefridus Guilielmus Leibnitius
• 1685. Regni Hungarici historia, Nicolaus Istvánffy^(hu)
• 1687. Confucius Sinarum philosophus sive scientia Sinensis, Philippus Couplet
• 1694. De primæ philosophiæ emendatione et de notione substantiæ, Godefridus Guilielmus Leibnitius
• 1705-1710 Mercurius Hungaricus, Antonius Esterházy^(hu) – Franciscus Rákóczi II^(hu)
• 1725. Gradus ad Parnassum, Ioannes Iosephus Fux.
• 1761. Annales veteres Hunnorum, Avarum, et Hungarorum., Georgius Pray
• 1780. De rebus gestis Caroli V Imperatoris et Regis Hispaniæ és De rebus Hispanorum gestis ad Novum Orbem Mexicumque, Ioannes Genesius Sepulveda.
• 1790. Ephemerides Budenses, Michael Tertina^(hu)
• 1791. Antiquitatum et historiae Sabariensis, Stephanus Schönvisner^(hu)
• 1806. De conditione et indole rusticorum in Hungaria, Gregorius Berziviczy^(hu)
• 1819-1821. Anatome Testudinis Europaeae, Ludovicus Henricus Bojanus^(fr)
• 1821. Quaedam de acupunctura Orientalium ex oblivionis tenebris ab Europaeis medicis nuper revocata., Gustavus Eduardus Woost^(d)
• 1826. Grammatica Anglica, Ioannes Baptista Lemouton
• 1838. De valoris natura, Ioannes Iacobus Gorlof
• 1891. De primis socialismi germanici lineamentis apud Lutherum, Kant, Fichte et Hegel, Ioannes Jaurès
• 1901. Elementa philosophiae aristotelico-thomisticae, Iosephus Gredt^(de)
• 1911. De veritate fundamentali philosophiae Christianae, Norbertus de Prado^(es)
• 1926. De Revelatione per Ecclesiam Catholicam proposita, Reginaldus Garrigou-Lagrange^(fr)
• 1939. Logica formalis, Iosephus Fröbes^(de)
• 1970. De analogia, Iacobus Maria Ramírez^(es) OP

Bibliographia

• Black, Robert. 2007. Humanism and Education in Medieval and Renaissance Italy. Cambridge, UK: Cambridge Univ. Press.
• Bloemendal, Jan, and Howard B. Norland, eds. 2013. Neo-Latin Drama and Theatre in Early Modern Europe. Leiden, The Netherlands: Brill.
• Burnett, Charles, and Nicholas Mann, eds. 2005. Britannia Latina: Latin in the Culture of Great Britain from the Middle Ages to the Twentieth Century. Warburg Institute Colloquia 8. London: Warburg Institute.
• Butterfield, David. 2011. "Neo-Latin". In A Blackwell Companion to the Latin Language. Edited by James Clackson, 303–18. Chichester, UK: Wiley-Blackwell.
• Churchill, Laurie J., Phyllis R. Brown, and Jane E. Jeffrey, eds. 2002. Women Writing in Latin: From Roman Antiquity to Early Modern Europe. Vol. 3, Early Modern Women Writing Latin. New York: Routledge.
• Coroleu, Alejandro. 2010. "Printing and Reading Italian Neo-Latin Bucolic Poetry in Early Modern Europe". Grazer Beitrage 27: 53–69.
• de Beer, Susanna, K. A. E. Enenkel, and David Rijser. 2009. The Neo-Latin Epigram: A Learned and Witty Genre. Supplementa Lovaniensia 25. Leuven, Belgium: Leuven Univ. Press.
• De Smet, Ingrid A. R. 1999. "Not for Classicists? The State of Neo-Latin Studies". Journal of Roman Studies 89: 205–9.
• Ford, Philip. 2000. "Twenty-Five Years of Neo-Latin Studies". Neulateinisches Jahrbuch 2: 293–301.
• Ford, Philip, Jan Bloemendal, and Charles Fantazzi, eds. 2014. Brill’s Encyclopaedia of the Neo-Latin World. Two vols. Leiden, The Netherlands: Brill.
• Godman, Peter, and Oswyn Murray, eds. 1990. Latin Poetry and the Classical Tradition: Essays in Medieval and Renaissance Literature. Oxford: Clarendon.
• Haskell, Yasmin, and Juanita Feros Ruys, eds. 2010. Latin and Alterity in the Early Modern Period. Arizona Studies in the Middle Ages and Renaissance 30. Tempe: Arizona Univ. Press
• Helander, Hans. 2001. "Neo-Latin Studies: Significance and Prospects". Symbolae Osloenses 76.1: 5–102.
• IJsewijn, Jozef with Dirk Sacré. Companion to Neo-Latin Studies. Two vols. Leuven University Press, 1990–1998.
• Knight, Sarah, and Stefan Tilg, eds. 2015. The Oxford Handbook of Neo-Latin. New York: Oxford University Press.
• Miller, John F. 2003. "Ovid's Fasti and the Neo-Latin Christian Calendar Poem". International Journal of Classical Tradition 10.2:173–186.
• Moul, Victoria. 2017. A Guide to Neo-Latin Literature. New York: Cambridge University Press.
• Tournoy, Gilbert, and Terence O. Tunberg. 1996. "On the Margins of Latinity? Neo-Latin and the Vernacular Languages". Humanistica Lovaniensia 45:134–175.
• van Hal, Toon. 2007. "Towards Meta-neo-Latin Studies? Impetus to Debate on the Field of Neo-Latin Studies and its Methodology". Humanistica Lovaniensia 56:349–365.
• Waquet, Françoise, Latin, or the Empire of a Sign: From the Sixteenth to the Twentieth Centuries (Verso, 2003) ISBN 1-85984-402-2; translated from the French by John Howe.